Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Een van de eerste dingen die onze blik trekt als we het depot van het Zeeuws Archief betreden, is een verzameling papieren memorabilia, rechtstreeks uit de zak van een reiziger uit het midden van de vorige eeuw. Er ligt een reispas van de Swedish American Line met een roze instapkaart en een boekje van de eerste reis van de MS Kungsholm in 1953.
Het schip voer van Göteborg naar New York en het programma aan boord stamt uit een tijd waarin een Atlantische oversteek nog een gevoel van elegantie met zich meebracht. In de lounge klonk sfeervolle muziek, op het dek werden spelletjes gespeeld, voor het diner draaiden films en om elf uur ’s avonds werd smörgåsbord geserveerd om de late trek te stillen. Op de cocktailkaart stond een Kungsholm Special voor 40 cent, naast het klassieke aanbod van drankjes dat elke jetsetter uit die tijd verwachtte.
Reissouvenirs uit het midden van de vorige eeuw.
Het Zeeuws Archief is gevestigd in het Van de Perrehuis in Middelburg, een achttiende-eeuws stadspaleis. Een moderne uitbreiding bevat het depot en de openbare studiezaal en samen herbergen deze ruimtes alle bronnen die de verhalen van de provincie documenteren. Volgens informatie van het Zeeuws Archief omvat dit rechtbankarchieven, gemeentelijke dossiers, notariële akten, privépapieren en bedrijfsarchieven; in totaal meer dan zesendertig kilometer.
Wij maken deel uit van één van de twee groepen Damen Naval-collega’s die welkom worden geheten voor een kijkje achter de schermen door Lindy Huibregtse, communicatieadviseur, en Roosanne Goudbeek, projectleider concept en creatie bij het Zeeuws Archief.
Om het hoofddepot te bereiken, daal je veertien meter onder de grond. De trap leidt naar een afgesloten klimaatkamer die is ontworpen om de collecties te beschermen. We pauzeren even in een kleine luchtsluis tot de tweede deur zich opent en we stappen de archieven van een andere tijd binnen.
Handgeschreven brieven van Bruno J. Tideman (links) en Jos van Raalte (rechts).
Hier ligt een stapel handgeschreven documenten die de vroege geschiedenis van de Koninklijke Schelde volgen. Je kunt een brief uit 1915 oppakken van Bruno Tideman, toen nog hoofdingenieur van de Koninklijke Marine bij de Rijkswerf Amsterdam, geschreven in een sierlijk handschrift op zijn eigen briefpapier. Of een brief uit 1875 aan Jos van Raalte bij de pas opgerichte Maatschappij De Schelde, waarin een nieuwe boekhouder zijn functie in Vlissingen accepteert onder de afgesproken voorwaarden.
Deze brieven maken deel uit van het meest complete scheepswerfarchief van Nederland. Het bevat meer dan 250 meter aan documenten, tekeningen, glasnegatieven en correspondentie. De collectie is sinds een paar jaar onderdeel van het Nederlandse UNESCO Memory of the World Register. Zoals Roosanne opmerkt: “De Schelde-archieven zijn iconisch voor de Nederlandse scheepsbouw. Het zijn de enige archieven in Nederland die de volledige geschiedenis van de scheepsbouw tussen 1875 en 1970 tot in detail documenteren.”
Kopie van Bruno Tidemans "Memoriaal van de Marine" (links). Archieffoto’s (rechts).
Gespannen op karton staat een blauwdruk van het ontwerp van de kruiser Noord-Brabant. Ernaast ligt het gedetailleerde motorplan dat deel uitmaakte van de inzending van de scheepswerf voor de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1900. De Schelde ontving daar een gouden medaille, wat het bedrijf internationale erkenning bracht. Een elegante Belle Époque-brief van het bedrijf Lathoud Aîné, dat de exclusieve rechten had om de medailles van de expositie te reproduceren, biedt verder bewijs van deze onderscheiding.
Ontwerp van de kruiser Noord-Brabant (links). Archiefdocumenten (rechts).
Deze papieren memorabilia, en nog veel meer, waren vooraf geselecteerd voor ons bezoek, maar de collecties zijn toegankelijk voor iedereen. Bezoekers kunnen materiaal raadplegen in de studiezaal op afspraak, waarbij medewerkers helpen om stukken op te sporen en documenten vooraf klaar te maken. Een groot deel van het Schelde-archief is al gedigitaliseerd en beschikbaar via de online catalogus, en aanvullende scanverzoeken kunnen worden ingediend. Anderhalve eeuw geschiedenis van de Koninklijke Schelde wordt hier zorgvuldig bewaard en is beschikbaar voor iedereen die het wil raadplegen.
Lindy: “Ik vind het leuk om collega’s van Damen te ontvangen en te laten zien wat het Schelde-archief bevat. Ze zijn vaak zeer betrokken bij hun werk en bij de geschiedenis van het bedrijf. Door deze verhalen te delen, houden we ze levend en leren we van het verleden voor de toekomst.”
Terug op straatniveau blijven we achter met het gevoel dat we de afgelopen paar uur in een andere, vergane tijd hebben doorgebracht.
Tekst: Rachel Nefkens